წინამდებარე ნაშრომში წარმოდგენილია დასავლეთ საქართველოს 15 სათავადოს თანმიმდევრული კონკრეტული ისტორია. სათავადოს არსის მოკლე ზოგადი დახასიათების შემდეგ, დადგენილია თითოეული მათგანს წარმოქმნა-განვითარება-გაუქმების დრო და პირობები, ტერიტორია, საზღვრები, ადმინისტრაციული ცენტრი, სამმართველო აპარატის შედგენილობა, ყმა გლეხებისა და აზნაურთა რაოდენობა, მათი გვარები; გარკვეულია თავადური სახლის წევრთა ურთიერთდამოკიდებულება, სათავადოს დამოკიდებულება ცენტრალურ ხელისუფლებასთან და მეზობელ პოლიტიკურ ერთეულებთან; ნაჩვენებია სათავადოთა ისტორიული როლი იმერეთის სამეფოსა და გურია-ოდიშის სამთავროების საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ ცხოვრებაში.