წინამდებარე ნაშრომში, ქსნის ხეობის ისტორიული გეოგრაფიის ფონზე, გაშუქებულია მთის ვიწროებში წარმოქმნილი ცხრაზმისხევის საერისთავოს (XVI საუკუნიდან ქსნის საერისთავო) ათასორასწლოვანი ისტორიის მნიშვნელოვანი მოვლენები, მათი შთამომავალთა ცხოვრების და შემოქმედების ამსახველი ქრონიკები.