რუსული კოლონიური პოლიტიკის პირობებში ეროვნული კადრების აღზრდის ერთადერთ გზად საგანმანათლებლო ქსლის შექმნა განვითარება მიიჩნიეს ქართველმა მამულიშვილებმა. ქუთაისში ამ მნიშვნელოვან საქმეს ხანგრძლივად ემსახურებოდა ქართული სკოლა-გიმნაზიის, რეალური, წმინდა ნინოს სახლობის, გაბრიელ ეპისკოპოსის სახელობის ქალთა ეპარქიული სასწავლებლის, სასულიერო სემინარიისა და სასოფლო-სამეურნეო სკოლის პედაგოგიური კოლექტივები. წიგნში განხილულია აღნიშნული სასწავლო–საგანმანათლებლო დაწესებულებების საქმიანობის მნიშვნელოვანი მომენტები, შეფასებულია მათ მიერ გაწეული შრომის შედეგები.